Mustafa Kemal Paşa Hazretlerine Özeldir
Eylül 23, 2024Sosyete Kilisesi; Ayın Birinde Gerçekleşen Dualar
Eylül 23, 2024
Galata Mevlevihanesi
Mevlâna ölüm gününü yeniden doğuş günü olarak kabul ediyordu. O öldüğü zaman sevdiğine yani Allah’ına kavuşacaktı. Onun için Mevlâna ölüm gününe düğün günü veya gelin gecesi manasına gelen ”Şeb-i Arûs” diyordu.
Mevlevihane, Mevlevi tarikatına mahsus tekkelere verilen addır. XIII. asırda Mevlânâ Celâleddin Rûmi’nin oğlu Sultan Veled tarafından kurulan, fikirlerinden etkilenen Mevlevî tarikatına mensup mevlevîlerin zikir ve devran âyinleri yaptıkları tekkedir.
Günümüzde eskiye nazaran çok daha pasif bir konumda olmakla birlikte hâlen varlıklarını sürdürürler ve dünya genelinde birçok ülkede toplamda 40’ı aşkın Mevlevihane vardır.
Mevlevihaneler Nasıl Kuruldu?
Galata Mevlevihanesi ise 8. Osmanlı padişahı ve Fatih Sultan Mehmet Han’ın oğlu ve varisi olan II. Bayezid (1447 – 1512) döneminde 1491 yılında Afyon Mevlevihanesi Şeyhi Divane (Semaî) Mehmed (Çelebi) Dede tarafından İskender Paşa’nın Galata’daki arazisi üzerinde kurulan İstanbul’un ilk Mevlevihanesidir. “Küçük Kıyamet” adı verilen 1509 İstanbul depreminden etkilenen Mevlevihane yapıları 17.yüzyıl başından itibaren birçok onarım ve yenilemeler geçirerek büyük bir külliye halini almıştır. Ancak 1925 yılında 677 sayılı Kanun ile tekkeler kapatıldıktan sonra Mevlevihane fonksiyonu sona eren Mevlevihane’nin Semahane binası bir süre 35. İlk Mektep olarak kullanıldıktan sonra, 2 Ekim 1946 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile müze olması için Maarif Vekâleti ’ne devredilmiştir. Fakat yine bir sürü talihsizliğin ardından onca yıl bir türlü istenilen şekle sokulamayan bu tarihi yapı nihayetinde 2010 yılında İstanbul’un kültür başkenti olma çalışmaları sırasında göz ardı edilmemiş ve yapılan düzenleme ile en nihayetinde 21 Kasım 2011 gününde çağdaş bir müze olarak ziyarete açılmıştır.
Mevlananın ve öğretisininin gerek Selçuklu Devleti gerekse Osmanlı İmparatorluğu açısından önemi büyüktür. Özellikle sürekli savaşların yaşandığı, güçlü olanın adil olma gereği duymaksızın hüküm sürdüğü, orta asyadan anadoluya sürekli bir kovalamacanın yaşandığı bir kaos ortamında Mevlana’nın kendi tekkesinden dünyaya fısıldadığı erdemli öğretisi bugün bile hâlen değerini korumakta ve saygı görmektedir.
Her ne kadar devlet idaresine olan olumsuz etkileri ve birbirlerinden bağımsız olarak uyguladıkları çağdışı eğitim yöntemleri sebebi ile diğer tüm tarikatlarla ve benzeri yapılarla bir tutularak Cumhuriyet dönemi yasalarınca faaliyetlerine son verilmiş olsada, anadolu coğrafyası için, doğu felsefesine (Mezapotamya’dan Japonya’ya dek tüm ortadoğu ve asyayı içine alan hâkim din ve inanç anlayışlarına) benzer bir felsefe üretmesi ve bunu nesiller boyu aktarabilmeyi başarması açısından önemi tartışılamayacak derecede büyüktür.
Galata Mevlevihanesin de Neler Var?
Mevlananın günümüze başarıyla ulaşan öğretisinin bir kolu sayılabilecek Galata Mevlevihanesi özelde bir Külliye halinde inşa edilmiş olup; semahane, derviş hücreleri, şeyh dairesi ve hünkar mahfeli, bacılar kısmı, kütüphane(İçinde 3455 cilt kitap bulunmaktadır), sebil, muvakkithane, mutfak, türbeler(Osmanlı da ilk matbaayı kuran İbrahim Müteferrika da dahil) ve hazineden oluşmaktadır. Yapı sekizgen planlıdır ve 18. yüzyıl Barok üslubunun güzel örneklerinden biridir.
Ahşap kafeslerle ayrılmış olan üst kısmında kronolojik sıra ile divan şairlerinin divanları ile mevlevihanede yetişmiş olan Şeyh Galib, İsmail Ankaravî, Esrar ve Fasih Dedeler ile Şair Leylâ Hanım’a ait el yazması eserler yer almaktadır.
Mevlevihanenin içinde bulunan Divan Edebiyatı Müzesi’nde yüzyıllar boyu müzik ve sanatla iç içe olan şair ve müzisyen Mevlevilerden hareketle, Türk musikisine ait aletler ile Mevlevi kültürüne ait eserler sergilenmektedir.
Mevlevihane’de ayrıca her pazar saat 17.00’de Sema ayinleri düzenlenmekte, bu faaliyet yaz sezonunda Cumartesi günleri de yapılmaktadır. Yine ayrıca her ayın ikinci Salı günü saat 13.30’da İstanbul Tarihi Türk Müziği Topluluğu tarafından da Sema gösterisi icra edilmektedir.
Okunduğu üzere özelde Galata Mevlevihanesi’nin değeri, genelde yalnızca bir müze olarak kabul edilemeyecek türde farklıdır. Çok çeşitlilik arz eden bir yapıya sahiptir. Gerek tarihi, gerek felsefi ve edebi bakımdan üzerine uzun okumalar yapmayı gerektirecek birçok detayı içinde barındırmaktadır. Fakat tüm bunların yanında özellikle işin müzikle ilgili kısımlarına kafa yoranlar için çok başka bir anlamı daha vardır. Çünkü yalnızca müzik tarihi açısından değil, felsefe ile müziğin birliğiyle oluşan ruhani değişimle de yakından ilgilidir mevleviler. Bu nedenle türbeleri ziyaret etmeli, el yazmalarını görmeli, mimariyi detaylıca incelemeli, kütüphaneye mutlaka girmelisiniz fakat tüm bunların dışında hayatınızda bir kez olsun -ama lütfen bir kez olsun- o harikulade müzikler eşliğinde bir sema gösterisinde bulunmalısınız…
İstanbul’a Seyahat
Eşsiz bir kültür turizmi yaşamak, tarihin bambaşka köşelerinde gezinmek, tatilinize tarifsiz güzellikler katmak için, seyahat planlarınızı İstanbul’a yapın.
İstanbul seyahatinizde nerede kalacağınıza, nereleri görmeniz gerektiği, neleri tatmanız gerektiğine dair bilgiler almak istiyorsanız bize mail atabilirsiniz. Kalabileceğiniz otellerden, yemek yiyebileceğiniz mekanlara, gezi rotanızdan, eğlence alanlarına kadar her konuda bilgiyi arkadaşlarımız karşılıksız olarak size vereceklerdir. Şimdiden iyi tatiller, iyi eğlenceler…
sehrinhikayesi@gmail.com
