Teleskop – Mikroskop; Evrende Önemsiz İnsan
Şubat 11, 2020Karagöz
Şubat 11, 2020
”Her Dilden İstanbul Adları”
Evliyâ Çelebi öyle diyor.
Bazılarını zaten biliyorsunuz, bazılarıysa az çok tanıdık geliyor fakat birçoğuyla ilk kez tanışıyorsunuz değil mi? Şehir eski olunca -ve geçmişten bu yana pek meşhur- hâliyle iletişimin zayıf olduğu, yazıdan çok sözün hüküm sürdüğü uzun yıllar boyunca birbiriyle uyumlu uyumsuz bir sürü isimle anılmış. Gezgin Çelebi’de bulabildiği kadarını tarihe kayıt etmiş. İşte listesi;
Ağrondone, Aleksandre, Alma Roma, Alyana, Anthusa, Antonia, Âsitane, Beldetü’l-Tayyibe, Bizantion, Cezire-i Helf Cebel, Constantinople, Çakdurkan, Çar’gorod, Çezar Şehri, Dârü’l-Hilâfe, Dârü’l-İslâm, Dârü’l-Mülk, Dârü’l-Saltana,nDer-âliyye, Der-i Devlet, Dergâh-ı Selâtin, Dersaadet, El-Faruk, Escomboli, Estambol, Estefanye, Granduye, Gûlgûle-i Rûm, Harakliyan, İslambol, İstanbul, İstimboli, İstinpolin, Kalipolis, Kanaturye, Kayser-i Zemin, Konstantina el-Uzmâ, Konstantiniyye, Konstantinopolis, Kospoli, Kostye, Kostyantine-Grad, Licus, Mahmiyye-i İstanbul, Mahrûsâ-i İstanbul, Mahrûsâ-i Konstantiniyye, Megalipolis, Miklagard, Neas Romes, Nor-Hormn, Nova Roma, Pây-i Taht-ı Saltanat, Poli, Polin, Polis, Pozantyam, Roma Bizanti, Roma Constantium, Roma Orientum, Sakalye, Secunda Roma, Sitanbûl, Südde-i Saadet, Südde-i Saltanat, Şehir, Şehir-i Azâm, Şehr-i Konstantin, Taht-ı Rûm, Tarigrad, Tekfuriye, Urbis Imperiosum, Ümmü’d-Dünyâ, Vezendovar, Vizant Kağak, Yağfurye, Yantoviçe.
Çeşitli coğrafyalarda, çeşitli diller ve lehçelerde birçok isme sahip olan İstanbul, yalnızca bu isimler konusunda değil içerisinde barındırdığı diğer her şeyde de bir hayli zengindir. Mesela efsaneler, İstanbul aslında bir efsaneler şehridir. Semtleri, sütunları, surları, isimleri, insanları, tarihçesi, yolları, meydanları, denizi, toprağı ve daha bir sürü şeyi hakkında sayısız efsaneler dolaşır bu şehrin. Sadece Suriçi’nden örnek vermek gerekirse; 12 tılsımlı sütun/anıt’tan bahseder kaynaklar. Refik Durbaş isimli yazar ”Efsaneler Kenti İstanbul” kitabında bu 12 tılsımlı sütunu efsanelere dayanarak bir araya getirmiştir.
İstanbul’un 12 Tılsımı
1.Arkadius Sütunu: Cerrahpaşa Avratpazarı’nda bin parça beyaz mermerden yapılan merdivenli yüksek sütundaki peri yüzlü heykel, yılda bir kez feryat ettiği zaman yeryüzündeki kuşların heykelin çevresinde döndüğüne inanılır ve bu kuşların binlercesinin yere düşerek halk tarafından yendiği söylenirmiş.
2.Çemberlitaş: I. Konstantinus’un Roma’daki Apollon tapınağından getirdiği, Tavukpazarı denen yerde bulunan kırmızı renkli som mermerden yapılan bu sütunun, hanedanı kötülüklerden, hastalıklardan ve fesattan korduğuna inanılırmış.
3.Kıztaşı: Büyük Pozantin’in kızının Saraçhane’deki mezarı üzerine dikilen bu tılsımlı sütunu imparator, kızını yılan, çıyan ve karıncalardan korumak amacıyla yaptırmış.
4.Altımermerli Sütun: Kocamustafapaşa’da Altımermer denen yerde her biri eski bilginler tarafından altı adet mermerden yapılan ve üzerinde sinek, leylek, horoz ve kurt resmi bulunansütunun kenti sivrisinek ve kurtlardan koruduğuna inanılırmış. Ayrıca leyleğin yılda iki kez çığlık attığı, ilk çığlıkta bir anda kentin leyleklerle dolduğu, ikinci çığlıkta da tüm leyleklerin ortadan kaybolduğu; horozun yirmi dört saatte bir öterek bütün horozlara önderlik ettiği de söylenceler arasındaymış.
5.Genç Çift Sütunu: Kucaklaşmış sevgililer diye de bilinirmiş. Bir erkek ve sevgilisinin birbirleriyle kucaklaşmış haldeki tunçtan heykeli, kavga eden sevgililerden biri kucakladığında çiftin hemen barıştıklarına inanılırmış(Ben en çok bunu sevdim).
6.Yaşlı Çift Sütunu: Bilgin Calinus’un beyaz mermer üzerine yaptırdığı ihtiyar adam ve kadın heykelini geçinemeyen erkek ile kadından biri kucakladığında çiftin hemen boşanacaklarına inanılırmış.
7.Veba Sütunu: Sultan Beyazıt Hamamı’nın altında bulunan bu dört köşeli sütun sayesinde kente veba hastalığının girmediğine inanılırmış.
”İnsanlar veremi 5 bin yıl lanetledi ama bir şey değişmedi. Çünkü çözüm aşıydı”
Amin Maalouf
8.Kıvılcım Saçan Sütun: Tekfur Sarayı’ndaki bu tunçtan ifrit heykelin yılda bir kez çevresine ateş saçtığına, bu ateşten bir kıvılcım alabilen kişinin çok sağlıklı yaşadığına ve genç kaldığına inanılırmış.
9.Zeyrek’te Hazreti Yahya Kilisesi Bitişiğindeki Mağara: Her kış ”koncoloz” denen cadıların bu mağaradan çıkarak, arabalara binip kenti dolaştıklarına inanılırmış.
10.Dört Melek Sütunu: Ayasofya’daki dört sütunlu ve her bir sütununda Azrail, Cebrail, İsrafil ve Mikail resimleri bulunan ve bu dört sütununda farklı birer tılsımı olduğuna inanılan anıtmış.
11.Örme Sütun: Atmeydanı’ndaki Milyobar anıtı 300 bin taştan yapılmaymış ve tepesinde bulunan çok güçlü bir mıknatıs sayesinde şehri depremlerden koruduğuna inanılırmış.
12.Burmalı Sütun: Sultanahmet’te üç başlı ejderha biçiminde olan bu sütunun başlarından biri, bir yeniçeri tarafındankılıçla koparıldıktan sonra tılsımın kısmen bozulduğu ve İstanbul’da birdenbire akreplerin görülmeye başlandığına inanılırmış.
Görüldüğü üzere masumane diyebileceğimiz, kimseye de zararı olmayan hatta arası açık sevgilileri barıştırmaya vesile olabilecek olanlarından, birçok inançlı insana korku saçan hatta işin içine cadıları dahi katarak olayı iyice sulandıranları da mevcut. Bilgi yine de bilgidir fakat tarihi ne kadar geriye götürürsek haliyle bilgi kaynaklarımızda o kadar sınırlanır ve gerçekliğinden şüphe duyulur hâle gelir. Bu nedenle gözlerimizin içini parıldatan heyecanlı şehir efsanelerine şüpheyle yaklaşmakta ve bazılarını özellikle görmezden gelmekte yarar var.
Bu şehrin mitlerden çok gerçeklere ihtiyacı var fakat kuşkusuzdur ki bizi araştırmaya sevk eden, heyecanlandıran hatta çoğu zaman birçok konuda ustalaştıranda bu tür mitler barındıran bir kıvlcım olur bazen. Ondan da zarar gelmez haliyle.
İstanbul’a Seyahat
Eşsiz bir kültür turizmi yaşamak, tarihin bambaşka köşelerinde gezinmek, tatilinize tarifsiz güzellikler katmak için, seyahat planlarınızı İstanbul’a yapın.
İstanbul seyahatinizde nerede kalacağınıza, nereleri görmeniz gerektiği, neleri tatmanız gerektiğine dair bilgiler almak istiyorsanız bize mail atabilirsiniz. Kalabileceğiniz otellerden, yemek yiyebileceğiniz mekanlara, gezi rotanızdan, eğlence alanlarına kadar her konuda bilgiyi arkadaşlarımız karşılıksız olarak size vereceklerdir. Şimdiden iyi tatiller, iyi eğlenceler…
sehrinhikayesi@gmail.com
