İstanbul’da Tarihi Bir Semt; Cibali
Ocak 31, 2020
Theodosius’un Surları
İstanbul Surları
Romalı Septimus Severus’un şehri fethi ile başlayan genişleme, II.Konstantin’in reformlarıyla devam eder ve nihayet II.Theodosius döneminde son bulur. Burada Theodosius’un hakkını vermek gerekir, zira şehrin güvenliğini sağlayan surların günümüze uzanan kısmının büyük bölümü onun dönemine aittir. Şehir artık güvendedir. Sonraki yüzyıllarda ciddi bir değişimden çok bakım ve düzenleme yapılır. Yani Septimus Severus’un İstanbul’u fethinden sonra başlayan güvenlik önlemleri II. Theodosius devrinde zirveye ulaşarak birkaç yüzyıl içinde son hâlini alır ve Fatih Sultan Mehmet’in fethine kadar surlar sürekli bakım çalışmalarıyla ayakta kalır fakat yine de şehrin el değiştirmesine engel ollunamaz.
Bu surların tarihi açıdan değerlendirildiğinde 3 kısımda incelenmesi gerekiyor: Kara Surları, Marmara Surları ve Haliç Surları fakat ne yazık ki günümüze ulaşan kısımlar daha çok kara surlarına ait. Aslında bununda basit sayılabilecek bir nedeni vardır. Geçmiş yüzyılların tecrübesini dikkate alan imparatorlar tehlikenin geleceği yönde güçlendirmelerini yapıp çeşitli nedenlerle tehlike arz etmediğini düşündükleri bazı bölümleri yeterince güçlendirmemişlerdir. Örneğin Haliç surlarının zayıf olmasının bir nedeni o meşhur zincirdir. Fakat tarihin gösterdiği üzere ona güvenmekle hata edilmiştir.
Toplamda üç bölüme ayrılan bu surların şehre giriş çıkışları sağlayan kapıları vardır. Bazıları bugün eski ihtişamını kaybetmiş olsada ayakta kalan bu surların, bazıları da maalesef yok olmuştur. Liste eksiksiz değildir fakat başlangıç için yeterlidir sanıyorum…
Kara Surları Kapıları: Altın Kapı (Aura Porta) – Yedikule Kapısı (Pentapirgi) – Belgrat Kapı (Ksilokerhos) – Silivrikapı (Pege) – Mevlenakapı (Region) – Yenikapı – Topkapı (Romanos) – Sulukule Kapısı (Aya Kiriaki) – Edirnekapı – Eğrikapı (Kaligaria)
Marmara Surları Kapıları: Değirmen Kapı – Lazaros Kapısı – Saray Kapısı (Palatium Magnum) – Çatladıkapı – Langa Kapı (Vlanga) – Emilianos Kapısı – Samatya Kapı (Psamatia) – Narlı Kapı (Yannis)
Haliç Surları Kapıları: Balat Kapısı – Fener Kapısı – Kayalık Kapı (Petrion) – Eski ve Yeni Aya Kapıları – Cibali Kapı – Unkapanı Kapısı – Odun Kapısı – Zindan Kapı
Surların büyük oranda İmparator Theodosius’un eseri olduğunu vurgulamıştık. Şimdi bu şahısa özelinde biraz yaklaşmamız gerekiyor. Çünkü tarihi kaynaklar bize hükümdarın babasının ölümü üzerine çok küçük yaşta(henüz 7 yaşında) tahta geçtiğini ve bu nedenle de büyüyene dek imparatorluğu naibinin yönettiğini söylüyor. İki kişinin ismi geçiyor bu geçici yöneticiler hakkında, ilki Doğu’nun Praetorian Prefect’i(Roma İmparatorluk muhafızlarının liderine verilen bir unvandır) olan Anthemius, ikincisi ise küçük Theodosius’un kendisinden sadece iki yaş büyük olan ablası Pulcheria.
Şimdi değerlendirmemizi bu bilgiler ışığında yapalım; Tarihe Theodosius Surları olarak geçen surların yapımına yaşı küçük imparatorun o dönem ki varisi Anthemius zamanında başlanmıştır ve bu surların en azından ilk hattı büyük oranda onun eseridir. Ayrıca imparator adına tüm yetkileri kullanan bu adam savaştan uzak, barışçı bir politika izleyerek aynı zamanda -bana kalırsa- tarihin gizli kahramanlarından biri olmuştur. Öyle ki Anthemius İran Sasanileri ile imparator adına söz sahibi olduğu 413 yılında bir barış antlaşması yapmış fakat 421 yılında artık naipliğe ihtiyacı olmadan hükmedebilen Theodosius Sasani imparatorluğuna sefer düzenlemiştir. Başarılı da olmuştur orası ayrı.
Biz yine surlara dönecek olursak, neresi aslında kimin eseri tartışılır. Dönemin dünyası korunma amaçlı bu surlara ihtiyaç duyuyordu ve Theodosius döneminde buna öncelik verilmişti. Bu öncelikte ne kadara haklı oldukları geçmiş tecrübeler sayesinde defalarca ispatlanmış fakat onca çabaya rağmen Fatih’i durduramamış olmasıyla da yetersiz kalmıştır.
İstanbul’a Seyahat
Eşsiz bir kültür turizmi yaşamak, tarihin bambaşka köşelerinde gezinmek, tatilinize tarifsiz güzellikler katmak için, seyahat planlarınızı İstanbul’a yapın.
İstanbul seyahatinizde nerede kalacağınıza, nereleri görmeniz gerektiği, neleri tatmanız gerektiğine dair bilgiler almak istiyorsanız bize mail atabilirsiniz. Kalabileceğiniz otellerden, yemek yiyebileceğiniz mekanlara, gezi rotanızdan, eğlence alanlarına kadar her konuda bilgiyi arkadaşlarımız karşılıksız olarak size vereceklerdir. Şimdiden iyi tatiller, iyi eğlenceler…
sehrinhikayesi@gmail.com
