İstanbul Kaç Yaşında
Tarihte Kurulan İlk Kent; Çayönü
Ocak 14, 2022
Göbeklitepe
Ocak 14, 2022İstanbul Kaç Yaşında
İstanbul Kaç Yaşında
Barış, 10 yaşında İstanbullu bir çocuktur. Okumaya da pek meraklıdır. Bu alışkanlığını dedesi emekli tarih öğretmeni Çelebi Bey’den almıştır.
Çelebi Bey, artık 60’lı yaşlarının sonlarına yaklaşmakta olan sıkı bir İstanbul aşığı ve oldukça bilgili bir tarihçidir. Okumayı ve okuduklarını özellikle çocuklarla paylaşmayı çok sever. Bilhassa da en küçük torunu olan Barış, Çelebi dedesinin anlattıklarını büyük bir iştahla dinler.
Her fırsatta birlikte şehri gezmenin yanı sıra, ikilinin yapmayı en sevdikleri şeylerden biri de Çelebi Bey’in çalışma odasında kitapların, albümlerin ve oldukça ilginç koleksiyonların arasında vakit geçirmektir. Yani onlar merak ve bu merakın getirdiği bilgi sayesinde, aradaki kuşak farkına aldırmaksızın dede-torun ilişkisinden öte, maceradan maceraya koşan, heyecanlı ve azimli birer İstanbul kâşiftirler aslında…
”-Barış?
-Efendim Çelebi dede
-Sence İstanbul kaç yaşındadır?
-(Şaşırır)İstanbul kaç yaşında mıdır? Nasıl yani?
-İstanbul diyorum, ya da başka hangi isimlerini biliyorsan işte. Kısacası bu şehir diyelim, kaç yaşındadır sence?
-(Şaşkınlığı sevince dönüşür)Çelebi dede bu harika bir soru ve inan hiçbir fikrim yok bu konuda. Hiç düşünmemiştim daha önce.
-Hadi o zaman, birlikte düşünelim…”
İşte böyle başlar her şey. Bazen Barış, bazen Çelebi dede ya da bazen bir başkası ortaya bir soru atar ve oyun başlar. Her soru bir bulmaca misali çözülmelidir. Asla kolay bir cevap kabul edilmez ve kesinlikle hiçbir soru geçiştirilmez. Her şey ama her şey oyuna dahildir ve cevap bulunana değin, oyun tüm eğlencesi ve ciddiyeti ile bazen günlerce sürer.
Çelebi dede, aslında ortaya attığı sorunun cevabını üç aşağı beş yukarı biliyordu fakat asıl mesele bu bilgiyi Barış’a onun anlayacağı bir dil ile anlatmaktır. Yıllardır kaydını tuttuğu tarih arşivinden İstanbul ile ilgili olanlara bir göz gezdirdi ve kısa sürede birkaç tanesini öne çıkardı.
İlk olarak 9 Eylül 1997 tarihli bir yazı ilgisini çekmişti. Hürriyet gazetesinde yayımlanan bu yazının sahibi, yazar Doğan Hızlan idi ve çok ilginç bir noktaya değiniyordu yazısında:
”PEKİ İstanbul kaç yaşında?
Bir kaynağa göre, Milattan Önce 3000 yılında kurulmuş. Neden bu müstesna şehrin doğum gününü kutlamıyoruz.
Tarihine saygı göstererek, saplantılardan uzak, kompleksleri dışlayarak yapmalıyız kutlamayı. İstanbul gibi bir kentin kutlama çizelgesini iki parantez arasına kapatmışız: 29 Mayıs ve 6 Ekim. Biri şehrin Osmanlılaştırılması, ikincisi de Cumhuriyetleştirilmesi. Oysa 3000 yılın içine eşsiz maceralar girer. Onlardaki yerimizi düşünmeden, önceliği şovenliğe değil İstanbul’a vererek tarihi başlangıcı tesbit etmeliyiz. Bizanssız bir İstanbul tarihi olamaz. Her rejim, bu şehre bir şey katmış, onu renklendirmiştir. Eski iktidar, İstanbul’u bir İslam şehrine dönüştürerek, tarihini inkar etmeye çalıştı. Kozmopolit İstanbul gerçeği onları çok korkuttu. Camiler de, kiliseler de, havralar da bu şehrin güzelliği.”
Çelebi dede yazıyı çok beğenmekle birlikte, aradığı şeyin bu olmadığını da biliyordu. Ayırdıkları arasından bir diğerini aldı önüne. Bu yazı, NTV Tarih(Mayıs 2011) dergisinde yayımlanmıştı ve Araştırmacı-tarihçi Necdet Sakaoğlu’na aitti;
”En eski İstanbul’un MÖ 7. yüzyılda kurulduğu düşünülen Byzas şehir devleti olduğu sanılıyordu. Arkeolojik kazılar, ilk yerleşimin MÖ 6000’lere kadar indiğini gösterdi.”
-‘Hımmm!!!’
Bu ses pek de hayra alamet değildi aslında, zira karşısına çıkan bilgiler olayı hikâyeleştirmeye yetecek türde değildi. Devam etmeliydi araştırmaya. Bir de interneti yoklamaya karar verdi yüzünü buruşturarak ve ”google” ile baş başa geçirdiği birkaç dakikanın ardından ”Dünya Şehirleri Kültür Raporu” diye bir şey buldu.
Giriş kısmını okuduktan sonra heyecanla aşağıya doğru inmeye başladı ve hızla İstanbul bölümüne ulaştı, yüzölçümü ve nüfus gibi birkaç güncel verinin ardından gelen ilk paragrafın ilk cümleleri şöyleydi:
